Miejska Biblioteka Publiczna

O książce jej autor: Oto moja subiektywna historia buntu. Opowiedziałem ją poprzez biografie najbardziej charyzmatycznych postaci z panteonu muzyki i literatury: od bitników, Boba Dylana i hipisów, przez punk rock, po hip-hop i Magika z Paktofoniki. Dlaczego oni? Czy Jimiego Hendrixa, który był postacią absolutnie kultową dla pokolenia mojego ojca, powinny znać również moje dzieci? Joe Strummer, lider The Clash, to dla mnie ważna osoba, ale jak wytłumaczyć jego rangę mojej mamie? Po co dzisiejszym licealistom Andy Warhol czy David Bowie? Co ma wspólnego Kurt Cobain z Nirvany z Ianem Curtisem z Joy Division? Tworząc w Radiu Roxy "Leksykon buntowników", a później jego książkową postać, próbowałem odpowiedzieć sobie na pytanie, co tak naprawdę łączy najdziwniejsze twarze kontrkultury. Czy ich losy splatają się w jedną opowieść? I o czym jest ta opowieść? Jedno wiem na pewno: nie znając tej historii, nie zrozumiemy, kim jesteśmy my sami.

Czasy prehistoryczne fascynują nieodmiennie od początków powstawania cywilizacji; żeby nie szukać długo, choćby starożytni Grecy tęsknili do ‘złotego wieku’ kiedy człowiek żył za pan brat z licznymi bogami. Tęsknota za pewną prostotą i łatwością życia, jaką uznaje się za wszechobecną w czasach prehistorycznych nie omija szczególnie dzisiejszych ludzi, zabieganych i zapracowanych, zamkniętych w świecie ze szkła i metalu. Wielu próbowało dotrzeć do jądra tej przedwiecznej ciemności, pokazać i przybliżyć tamten tak odmienny świat współczesnym - między innymi Zdzisław Skrok, archeolog i popularyzator nauki, w swojej nowej książce "Mądrość prawieków. O czym przypominają nam pradawni". Jest to prezentacja filozofii i obyczajowości prehistorycznej i starożytnej, uporządkowana w rozdziały dotyczące kolejnych zagadnień, takich jak praca, rola kobiety w społeczeństwie, taniec, bogowie czy choćby włosy.Tutaj zaznaczyć muszę, dla całkowitej jasności sytuacji, że osobiście jestem fanką, jeśli nie fanatyczką, nauki i związanej z nią otoczki kategorycznego racjonalizmu. Dlatego też nie trafiam dobrze do grupy docelowej tej książki, napisanej raczej dla ludzi związanych z ruchem New Age, czy tych tęskniących za arkadią przedwiecznych społeczności. Skrok próbuje ze wszystkich sił udowodnić, że dzisiejszy świat jest zły, wyprany z rzeczy najważniejszych i z założenia unieszczęśliwiający; nauka jest tutaj dyletancką próbą pojęcia czegoś równie prostego i oczywistego, jak i niepojmowalnego (i to się nie wyklucza, o nie!), praca - paskudnym wytworem masochistycznych i autodestrukcyjnych odruchów, a kobieta powinna siedzieć w domu przy garach, pilnując dzieci, bo tak. Natomiast wspólnoty prehistoryczne jawią się czytelnikowi jak raj na ziemi, gdzie nie wykonywano prawie żadnej pracy, panowała wolność, nie było chorób a ludzie żyli szczęśliwi w symbiozie z wyzierającymi zza każdego kąta bogami.Skrok pokusił się jednak o ciekawy i zajmujący opis, a także intrygujące przykłady. Każdy, kto chce się czegoś dowiedzieć o początkach cywilizacji, wierzeniach i cywilizacji, znajdzie tu ciekawe fakty, interesujące analizy już istniejących teorii i zadziwiające teorie nowe. Autor pisze z werwą, zainteresuje na pewno nawet niechętnych antropologii ludzi. Ale co z tego, kiedy niektóre fakty pomija, a te które zawiera są często nadinterpretowane tylko po to, by jeszcze bardziej zmieszać z błotem obecny styl życia. Twierdzenie, że "w przedkolonialnej Afryce rak jako choroba był w ogóle nie znany" brzmi ironicznie, choć autor w dobrej wierze daje to na przykład świetnej diety pierwotnych ludów (ale fakt, że z między innymi z niedożywienia umierali ZANIM mogli dostać raka umyka temu zajmującemu opisowi). Nadużywanie określeń "jak jest wiadome", "oczywiście", "przecież jasnym jest" też nie wzbudza sympatii co bardziej krytycznych czytelników - nie zawsze są to tak oczywiste dla każdego rzeczy.Jednak cel książki jest osiągnięty - po przeczytaniu trudno jest nie poświęcić choćby chwili na przemyślenie, choćby małą refleksję, na temat swojego życia i obecnej cywilizacji. "Mądrość." zadaje więcej pytań niż stawia odpowiedzi, i nie zmienia tego nawet pseudo-frommowska filozofia tłuczona czytelnikowi do głowy prehistoryczną maczugą. Spodobać powinna się poszukiwaczom prawd antropologicznych, miłośnikom starych religii i wielbicielom historii kultury. Może nie jest to kompendium wiedzy na ten temat, ale materiał tam zawarty to wspaniała podstawa do dalszych poszukiwań. Książka napisana jest przyjemnie, czasem z przymrużeniem oka, z licznymi odniesieniami do literatury, podparta wieloma cytatami sławnych ludzi. Nie nudzi, przeczyta się ją raczej jednym tchem."Mądrość prawieków" to trudna do jednoznacznej oceny książka. Z jednej strony fascynująca i dobrze napisana, ale z drugiej - pseudofilozoficzna i miejscami zbyt tchnąca poradnikiem dobrego życia wróżki X. Ale jeśli podejdziemy do niej z odpowiednią dozą krytycyzmu. czemu nie.