"Oni" byli obcy; byli drapieżcami i było ich bardzo niewielu. Z tych trzech powodów nie zajmowano się ich historią, nie upamiętniano i nie traktowano ich jako ofiar nazistowskiego systemu. Ocaleńców przemilczano. W Polsce "takich" ludzi miało nie być. Historia osób nieheteronormatywnych w czasie II wojny światowej nadal pozostaje w sferze tabu. "Oni" nie istnieją z naszej winy. Zamazani przez przedwojenne fantazmaty podsycane nazistowską propagandą i perwersyjne plotki wojenne i obozowe, zrównani zostali z bezimiennymi uwodzicielami, kryminalistami, aspołecznym elementem. Przeciwko tym wyobrażeniom trzeba się wreszcie zbuntować, a o "onych" nie da się już dłużej milczeć.
O "onych", czyli "mężczyznach z różowym trójkątem" wiadomo, że: nie było wśród nich Polaków, było ich niewielu i nie mamy na ich temat właściwie żadnych danych, że skazywano ich z art. 175, że nosili różowe trójkąty. Joanna Ostrowska w swoim drobiazgowym śledztwie konsekwentnie pokazuje, że ani jedno z tych przeświadczeń nie jest prawdziwe. Więcej: że wynikają one nie tylko z naszej niewiedzy, ale - co szczególnie poruszające - z celowego, rozpoczętego tuż po wojnie zacierania i wykrzywiania pamięci o homoseksualnych ofiarach Trzeciej Rzeszy. Posuniętego tak daleko, że nawet oddające im hołd wiązanki kwiatów wyrzucano w Auschwitz na śmietnik. Imponująca, bezprecedensowa i wstrząsająca książka.
[Jacek Dehnel]