Jedyna taka książka w literaturze starożytnej, stanowiąca w niej, jeśli wziąć pod uwagę wszystkie aspekty tej wyjątkowości, dział sam w sobie. Zbiór bardzo osobistych refleksji nad człowiekiem, nad życiem, nad światem, zapisanych po grecku przez cesarza rzymskiego, którego panowanie (w latach 161-180) wieńczy epokę największej świetności imperium. Nie przeznaczony do wydania, nie uporządkowany ani myślowo, ani formalnie (jego zawartość podzielili na księgi i ponumerowali dopiero wydawcy), pozbawiony jakichkolwiek ambicji literackich, co wszystko nie przeszkodziło mu zyskać rangi jednego z pomnikowych dzieł kultury europejskiej. Sporządzony, jak kto woli - przez myśliciela stoickiego, filozofującego na modłę rzymską, to znaczy przywiązującego wagę nie tyle do spekulacji teoretycznych, ile do ich konsekwencji dla praktyki życiowej? przez człowieka wyjątkowego formatu moralnego, u którego z rozumnej akceptacji świata wynikało niezwykle silne poczucie odpowiedzialności za wszystko, co robi, a wysokie wymagania wobec siebie samego nie kolidowały z życzliwością i wyrozumiałością wobec innych? przez melancholika rozdartego między wrodzonym sobie introwertyzmem a - by tak rzec - ekstrawertycznością swojej sytuacji życiowej, który szukał w postawie stoickiej ratunku przed grozą i bólem istnienia i pisał z potrzeby autopsychoterapeutycznej? Przez wszystkich trzech w jednym?
