Miejska Biblioteka Publiczna

Katalog towarzyszący wystawie czasowej pod tym samym tytułem. Na ponad 170 stronach zebrano wiele unikatowych fotografii i dokumentów pokazujących życie kieleckich Żydów. Ilustracjom towarzyszą teksty przybliżające między innymi: początki osadnictwa żydowskiego, rozkwit społeczności w okresie II Rzeczypospolitej, tragiczną zagładę związaną z II wojną światową i pogromem 4 lipca 1946 r., a także kieleckie ślady po ludności żydowskiej, które zachowały się do współczesnych czasów. Wydawnictwo w języku polskim oraz języku angielskim.

Wnikliwa analiza społeczna tragedii, która wydarzyła się 4 lipca 1946 roku, a która do dzisiaj budzi wiele emocji - pogromu kieleckiego. "Pod klątwą" Joanny Tokarskiej-Bakir to próba zrozumienia tego, jak mogło dojść do tych dramatycznych w skutkach wydarzeń, a także rozprawa z otaczającymi je mitami, błędnymi interpretacjami oraz niedopowiedzeniami historycznymi. Ta wstrząsająca publikacja ukazuje nową, dotychczas nieznaną twarz pogromu kieleckich Żydów w 1946 roku. Joanna Tokarska-Bakir postanowiła sobie za cel zebranie faktów i dokumentów, z których wiele przedstawiła czytelnikom jako pierwsza, oraz przedstawienie społecznego tła pogromu kieleckiego. Przeanalizowała życiorysy uczestników pogromu, zrekonstruowała realia ich życia, odtworzyła ich losy sprzed wojny oraz pochodzenie - z jej pracy wyłonił się szczegółowy obraz powojennych Kielc, codziennych problemów, a także nastrojów, poglądów i przekonań, które panowały wśród Kielczan w latach czterdziestych. Książka "Pod klątwą" osadza pogrom kielecki w wielu kontekstach społecznych, przedstawia go z różnych perspektyw, a także ukazuje jego przebieg - niemal godzina po godzinie. Autorka opisała wiele czynników i okoliczności, które umożliwiły tak tragiczny przebieg sytuacji, takie jak antysemickie poglądy i nieudolność funkcjonariuszy służb mundurowych czy tuszowanie aktów przemocy wobec Żydów w miesiącach poprzedzających pogrom kielecki. "Pod klątwą" ukazuje również drugą stronę tragedii - relacje ocalałych z pogromu Żydów, naocznych świadków wydarzeń w 4 lipca 1946 roku. Z obrazu tragedii wyłaniają się również sylwetki ludzi, którzy próbowali pomóc i zapanować nad wymykającą się spod kontroli agresją otaczającego dom na Plantach i szybko rozrastającego się tłumu. "Pod klątwą" to obszerna praca, składająca się z dwóch części. Tom pierwszy to gruntowna społeczna analiza pogromu kieleckiego na podstawie wszystkich dostępnych źródeł, jak relacje świadków, dokumenty zebrane podczas prowadzonych śledztw, teczek funkcjonariuszy służb mundurowych biorących udział w pogromie kieleckim - Milicji Obywatelskiej, Wojska Polskiego, Urzędu Bezpieczeństwa. Przygotowując się do jej napisania, Joanna Tokarska-Bakir zajrzała również do policyjnych oraz prywatnych archiwów. Następnie skonfrontowała zebrane materiały z teoriami i przekonaniami historyków na temat pogromu kieleckiego, aby niektóre wykluczyć, inne potwierdzić, a jeszcze inne - znacznie rozszerzyć. W drugim tomie znajdują się źródła, na których autorka oparła swoją pracę - wszystkie zachowane dokumenty dotyczące pogromu kieleckiego. Joanna Tokarska-Bakir jest antropologiem kultury i literaturoznawcą, profesorem doktorem habilitowanym nauk humanistycznych oraz członkiem Instytutu Slawistyki PAN. W swoich badaniach koncentruje się między innymi na antropologii religii, historii i pamięci, stosunkach polsko-żydowskich w pamięci polskiej prowincji oraz fenomenologii i socjologii tabu.

Pogrom kielecki wciąż stanowi ważny przedmiot debaty publicznej w Polsce. Dotyczyły go dwa śledztwa, prowadzone przez polskie władze powojenne. W pierwszym, które władze komunistyczne rozpoczęły natychmiast po masakrze, usiłowano dowieść, że była ona akcją zbrojnego podziemia. Pod koniec dochodzenia drugiego, prowadzonego po roku 1989, forsowano przede wszystkim hipotezę, że przyczyną pogromu była ubecka prowokacja.Niniejsza książka, oparta na rozległej kwerendzie w Instytucie Pamięci Narodowej w latach 2013-2017 i innych archiwach, stanowi szczegółowy audyt obu tych postępowań. Było to również możliwe, ponieważ po śmierci Michała Chęcińskiego, świadka w śledztwie z lat 90., który był zwolennikiem tezy o radzieckiej prowokacji, autorce książki udostępniono jego archiwum domowe."Pod klątwą. Portret społeczny pogromu kieleckiego" to mikrohistoryczny fresk, odsłaniający wiele zupełnie nieznanych aspektów pogromu. Książka stawia sobie dwa główne cele. Zadaniem tomu pierwszego, zawierającego szczegółową analizę pogromu, jest prezentacja społecznego kontekstu, w którym stał się on możliwy: nastrojów, przekonań, światopoglądów, ścierających się w kieleckim życiu codziennym w drugim roku po wojnie. Celem tomu drugiego było skompletowanie najważniejszych źródeł dokumentujących to zdarzenie, w tym wielu niepublikowanych zeznań Żydów ocalałych z pogromu. Pozwoliły one na zrekonstruowanie doświadczenia ofiar oblężonych w domu przy ul. Planty 7. W dalszej perspektywie zgromadzona w tomie dokumentacja umożliwiła skorygowanie dotychczasowych list ofiar, z których aż 17 pozostało bez identyfikacji. Przyczynkiem do fenomenu świadectwa jest też zestawienie zeznań sprawców i ofiar, które dzieli pięć dekad pomiędzy śledztwami.Dzieki protokołom przesłuchań z lat czterdziestych i dziewięćdziesiątych, dokumentom osobistym, prasowym i notarialnym, w książce zarysowano sylwetki osób składających się - z jednej strony - na kielecki tłum pogromowy, z drugiej na ówczesne instytucje władzy (Milicja Obywatelska, Wojsko Polskie, Urząd Bezpieczeństwa, Urząd Wojewódzki). Instytucje te, rekrutujące się z tego samego społeczeństwa, którego bezpieczeństwa strzegły, nie tylko nie opanowały krytycznej sytuacji, ale same włączyły się do pogromu. Analiza biografii aktorów zdarzenia odsłania zupełnie nieznaną nieideologiczną historię Polski oglądaną z perspektywy Kielc.Wnikliwa analiza społeczna tragedii, która wydarzyła się 4 lipca 1946 roku, a która do dzisiaj budzi wiele emocji - pogromu kieleckiego. "Pod klątwą" Joanny Tokarskiej-Bakir to próba zrozumienia tego, jak mogło dojść do tych dramatycznych w skutkach wydarzeń, a także rozprawa z otaczającymi je mitami, błędnymi interpretacjami oraz niedopowiedzeniami historycznymi. Ta wstrząsająca publikacja ukazuje nową, dotychczas nieznaną twarz pogromu kieleckich Żydów w 1946 roku. Joanna Tokarska-Bakir postanowiła sobie za cel zebranie faktów i dokumentów, z których wiele przedstawiła czytelnikom jako pierwsza, oraz przedstawienie społecznego tła pogromu kieleckiego. Przeanalizowała życiorysy uczestników pogromu, zrekonstruowała realia ich życia, odtworzyła ich losy sprzed wojny oraz pochodzenie - z jej pracy wyłonił się szczegółowy obraz powojennych Kielc, codziennych problemów, a także nastrojów, poglądów i przekonań, które panowały wśród Kielczan w latach czterdziestych. Książka "Pod klątwą" osadza pogrom kielecki w wielu kontekstach społecznych, przedstawia go z różnych perspektyw, a także ukazuje jego przebieg - niemal godzina po godzinie. Autorka opisała wiele czynników i okoliczności, które umożliwiły tak tragiczny przebieg sytuacji, takie jak antysemickie poglądy i nieudolność funkcjonariuszy służb mundurowych czy tuszowanie aktów przemocy wobec Żydów w miesiącach poprzedzających pogrom kielecki. "Pod klątwą" ukazuje również drugą stronę tragedii - relacje ocalałych z pogromu Żydów, naocznych świadków wydarzeń w 4 lipca 1946 roku. Z obrazu tragedii wyłaniają się również sylwetki ludzi, którzy próbowali pomóc i zapanować nad wymykającą się spod kontroli agresją otaczającego dom na Plantach i szybko rozrastającego się tłumu. "Pod klątwą" to obszerna praca, składająca się z dwóch części. Tom pierwszy to gruntowna społeczna analiza pogromu kieleckiego na podstawie wszystkich dostępnych źródeł, jak relacje świadków, dokumenty zebrane podczas prowadzonych śledztw, teczek funkcjonariuszy służb mundurowych biorących udział w pogromie kieleckim - Milicji Obywatelskiej, Wojska Polskiego, Urzędu Bezpieczeństwa. Przygotowując się do jej napisania, Joanna Tokarska-Bakir zajrzała również do policyjnych oraz prywatnych archiwów. Następnie skonfrontowała zebrane materiały z teoriami i przekonaniami historyków na temat pogromu kieleckiego, aby niektóre wykluczyć, inne potwierdzić, a jeszcze inne - znacznie rozszerzyć. W drugim tomie znajdują się źródła, na których autorka oparła swoją pracę - wszystkie zachowane dokumenty dotyczące pogromu kieleckiego. Joanna Tokarska-Bakir jest antropologiem kultury i literaturoznawcą, profesorem doktorem habilitowanym nauk humanistycznych oraz członkiem Instytutu Slawistyki PAN. W swoich badaniach koncentruje się między innymi na antropologii religii, historii i pamięci, stosunkach polsko-żydowskich w pamięci polskiej prowincji oraz fenomenologii i socjologii tabu.