Archiwum Ringelbluma : konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy. T. 15, Wrzesień 1939, listy kaliskie, listy płockie "Wrzesień 1939 " "Listy kaliskie " "Listy płockie "
POZ/ODP:
oprac. Tadeusz Epsztein, Justyna Majewska, Aleksandra Bańkowska ; [przekł. Sara Arm, Tadeusz Epsztein, [>>] Piotr Kendziorek, Iga Monika Kościołek, Justyna Majewska, Magdalena Siek] ; Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma.
ADRES WYDAWNICZY:
Warszawa : Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma : Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2014.
Piętnasty tom dokumentów z Archiwum Ringelbluma składa się z trzech części. Pierwsza zawiera materiały dotyczące kampanii wrześniowej 1939 r., w tym relacje żołnierzy Żydów z obozów jenieckich. Znajdziemy tu informacje o przebiegu konkretnych działań wojennych, sytuacji na froncie, losach poszczególnych jednostek wojskowych, a także wstrząsające opisy zniszczeń, śmierci i dramatów ludzkich. Warto podkreślić, że autorzy tekstów reprezentują bardzo różne stanowiska względem opisywanych wydarzeń. Dzięki temu otrzymany obraz jest niezwykle bogaty i cenny dla historyka zajmującego się wojną toczoną w 1939 r. na ziemiach polskich.W drugiej części opublikowano zbiór tzw. listów kaliskich z lat 1939-1941. Jest to jedyny zbiór listów w Archiwum Ringelbuma, który został uporządkowany i spisany już w getcie warszawskim przez współpracowników "Oneg Szabat". Niestety, zachowała się tylko część listów, przeważnie w bardzo złym stanie, gdyż uległy poważnym uszkodzeniom, przechowywane pod ziemią w latach 1942-1946. Jednak nawet w szczątkowej formie ta kolekcja jest ważnym świadectwem o losach Żydów kaliskich, w wielu przypadkach może ostatnim po nich śladem.Zbiór umieszczony w trzeciej części tomu, tzw. listy płockie, zawiera korespondencję wysyłaną w pierwszej połowie 1941 r. do getta warszawskiego przez przesiedleńców z Płocka, rozproszonych po różnych miasteczkach na Kielecczyźnie. Płocczanie pisali listy do swojego ziomkostwa w Warszawie, prosząc o pomoc materialną i wsparcie, a jednocześnie relacjonowali wciąż pogarszającą się sytuację i brak perspektyw jej poprawy.
UWAGI:
Bibliogr., netogr. s. 171-172, 289-291, 383-384. Indeksy. Tekst częśc. tł. z hebr., jid., niem. Streszcz. ang.
DOSTĘPNOŚĆ:
Dostępny jest 1 egzemplarz. Pozycję można wypożyczyć na 30 dni
Atlas historii Żydów polskich jest pierwszą tego typu książką wszechstronnie ukazującą dzieje ludności żydowskiej na ziemiach polskich od przybycia do naszego kraju pierwszych Żydów po dzień dzisiejszy. Nowatorstwo książki polega m.in. na tym, że obok narracji za pomocą tekstu równorzędną rolę pełnią mapy, diagramy i wykresy. Zostały bowiem opracowane specjalnie na potrzeby tej publikacji, a przyszłości pojawia się również w ekspozycjach Muzeum Historii Żydów Polskich. Uzupełnieniem przekazu jest bogata ikonografia (obrazy, zdjęcia, w tym fragmenty dokumentów źródłowych).Książka powstała przy współpracy z Muzeum Historii Żydów, a także z Żydowskim Instytutem Historycznym. Autorami tekstów są najwybitniejsi specjaliści w zakresie dziejów Żydów na ziemiach polskich. Atlas ukazuje nie tylko wielowiekowe dzieje społeczności żydowskiej na ziemiach polskich, ale przede wszystkim jej niezwykły i jakże bogaty dorobek w zakresie własnej, szeroko pojętej kultury, ale także oczywiste zasługi i znaczący wkład do skarbca kultury polskiej.Książka składa się z części wprowadzającej, pokazującej początki państwowości i kultury żydowskiej w starożytności, diasporę i wędrówkę ludności żydowskiej do Europy centralnej i wschodniej, oraz kolejnych siedmiu rozdziałów chronologicznie opowiadających dzieje Żydów:w średniowiecznej Polsce, w okresie złotego wieku osadnictwa żydowskiego w Polsce, czyli w wieku XVI i pierwszej połowie wieku XVII, w trudnych, a nawet tragicznych czasach połowy XVII wieku i w stuleciu XVIII, w okresie zaborów, w II Rzeczypospolitej, w najcięższej próbie okresu Zagłady podczas II wojny światowej oraz wreszcie w okresie powojennym.
W czasie II wojny światowej tytułowi bohaterowie książki, żydowscy partyzanci, założyli w białoruskiej Puszczy Nalibockiej bazę-miasteczko, w którym schronili się prześladowani Żydzi z terenów Białorusi i Polski. Mimo ekstremalnych warunków w "leśnym Jeruzalem" ocaliło życie 1200 osób skazanych na zagładę.Książka oparta jest na relacjach świadków i rzetelnej literaturze przedmiotu, ale czyta się ją jak powieść sensacyjną, która zadaje kłam stereotypowym przedstawieniom Żydów jako wyłącznie ofiar. Autor wykorzystał materiał po dziennikarsku, ożywił opowieść dialogami i relacjami tych, którzy żyli w Nalibokach. W rezultacie powstał sugestywny obraz funkcjonowania partyzantki obejmujący kontrowersyjne decyzje, twarde wojenne prawa, dwuznaczne sojusze z partyzancką radziecką i wewnętrzne konflikty.Główny bohater książki, Tewje Bielski, został określony przez jednego z polskich historyków jako skrzyżowanie Kmicica, Hubala i "Ognia".
Zmęczeni, ociekający potem, kończyliśmy kopać dół w piwnicy częściowo zburzonego domu przy Franciszkańskiej 8, by przygotować sobie kryjówkę, która miała łączyć się z kanałem. Była całą naszą nadzieją. [...]Dzikie wrzaski: ?Alle raus!" - wstrząsnęły nagle wszystkimi, którzy stali na podwórzu. To Niemcy. Przerażone dzieci zaczęły płakać i tulić się do swoich matek. Wszyscy chwytali przygotowane paczki, plecaki i ruszali w wyznaczone miejsca z opuszczonymi głowami, jak na pogrzebie. Wśród ogólnego zniszczenia, unoszącego się zewsząd zapachu spalenizny, przygnębieni ludzie, umęczeni wielotygodniową walką, chowaniem się po piwnicach, wyglądali jak kolumna niewolników z pradawnych czasów.Wykorzystując rozgardiasz, pojedynczo, tyłem, weszliśmy do piwnicy, w której znajdował się nasz schron. Pospiesznie przypadliśmy do ziemi, jakbyśmy chcieli zakopać się jak najgłębiej, jak najbardziej oddalić się od ludzkich oczu.
Teksty, które składają się na książkę Bogdana Białka, stanowią niezwykle spójną całość, pokazującą wielką wrażliwość Autora na wszystko, co prowadzi do krzywdy zwykłego człowieka. Czytelnik otrzymuje poruszający obraz najpoważniejszych polskich kompleksów i stereotypów, które wciąż ciążą na życiu społecznym i politycznym współczesnej Polski.Wiesław MyśliwskiNaprawdę nie chodzi o to, aby budować wszędzie pomniki. Nasza cała ziemia, cały nasz naród, a przynajmniej wiele jego córek i synów, zasługuje na to, by uwiecznić przeszłość w kamieniu i metalu. Chodzi o to, aby powstrzymać umieranie pamięci, bo to jedyne, co możemy jeszcze zrobić - zwłaszcza że tak niewiele umieliśmy zrobić wtedy, czy też potem. Musimy szukać nowych sposobów na uwrażliwianie naszej pamięci i pamięci tych, którzy przychodzą po nas.z tekstu "Bóg jest ludzki"
W książce autor zastanawia się nad źródłami i przejawami antysemityzmu w Polsce. Analizuje poszczególne przypadki, postawę Kościoła, wsi i zgłębia bogaty materiał źródłowy.
Książka nie jest wyłącznie wspomnieniem Holokaustu. Autorka opowiada o życiu przedwojennego Krakowa, o swoich fascynacjach literackich, o przyjaźniach, przywołuje także historie członków rodziny i znajomych, których powojenne losy zaprowadziły w różne części świata.
