Miejska Biblioteka Publiczna

Słyszałam pierwszy oddech mojego syna i ostatni oddech mojego ojca - pisze Monika Jaruzelska. - Czas się domknął. Każda biografia, mniej lub bardzie wzniosła, każdy życiorys zaczyna się i kończy tak samo. Wszystko dzieje się między wdechem i wydechem...

Oddech jest kontynuacją dwóch poprzednich bestsellerów - Towarzyszki panienki i Rodziny.
To najbardziej poruszająca i intymna część całej trylogii. Autorka nie boi się dotykać tematów tabu, zmusza do zastanowienia nad własnym życiem. Nie zawiedzie jednak czytelników przyzwyczajonych do specyficznego poczucia humoru i dystansu do samej siebie.

Kto dopił znalezioną na berlińskim przystanku cudzą coca-colę, ile "donaldówek" można było kupić za jednego dolara, kto był bohaterem rodziny, bo z własnej inicjatywy "wystał" papier toaletowy. Kto pisał listy do generała Jaruzelskiego, a kto kupił magnetowid zamiast kombajnu... Znani aktorzy, muzycy, politycy, dziennikarze i sportowcy opowiadają Beacie tadli o dzieciństwie w PRL-u i szans, jakie dał im rok 1989. Dwadzieścia lat po upadku dawnego systemu pokolenie, którego bohaterowie książki są przedstawicielami, znalazło się w ciekawym punkcie. Połowa życia większości z nich przypadła na czas wolnej Polski, a połowa została w Polsce Ludowej. To odpowiednia chwila, by zapytać - kim dzisiaj są i ile w nich pozostało z dzieciaków biegających z kluczem na szyi.

Najnowsza historia Polski została opisana już w wielu syntezach. Po co więc powstała kolejna książka? Odpowiedzią na to jest niezwykle zróżnicowana zawartość "Polski od roku 1944" Witolda Sienkiewicza. Składa się na nią bogata kartografia (mapy i wykresy), wielka liczba unikalnych zdjęć oraz źródeł historycznych. Wszystko to zostało uzupełnione przystępnie napisanym komentarzem.

Publikacja nie ogranicza się jedynie do tematyki wydarzeń politycznych, ale pokazuje m.in. zjawiska o charakterze społecznym i gospodarczym. Sięgając po tę książkę czytelnik znajdzie w niej zarówno narodziny systemu władzy, kluczowe momenty powojennej walki politycznej i zbrojnej, jak i przełomowe wydarzenia związane ze zmianami kolejnych ekip rządzących w PRL. Nie pominięto również charakterystyki i roli aparatu bezpieczeństwa polskiego i radzieckiego, ludowego Wojska Polskiego czy Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej. Pokazano proces kształtowania się powojennych granic Polski i związanych z tym lokalnych konfliktów granicznych o Kotlinę Kłodzką, Zaolzie, Orawę i Spisz, w Prusach Wschodnich i w rejonie Szczecina. Z zakresu historii społecznej w sposób obszerny ukazano powojenne przesiedlenia ludności polskiej, losy Niemców, losy ludności ukraińskiej, dzieje Żydów oraz innych mniejszości narodowych i etnicznych. Nie pominięto spraw wyznaniowych, ukazując w sposób możliwie szeroki rolę najliczniejszych wyznań i Kościołów w Polsce.
Osobne miejsce poświęcono w książce zagadnieniom gospodarczym. Wszak dziś, z perspektywy czasu, znane powiedzenie: "gospodarka jest najważniejsza" wydaje się coraz mniej kontrowersyjne. Autor akcentuje te elementy, które mogą dać odpowiedź na pytanie, które każdy z nas sobie zapewne często zadaje: dlaczego nie jesteśmy bogaci? Odpowiedź na to pytanie kryje się - obok historycznych uwarunkowań ukształtowanych w dawniejszej historii Polski, także w czasach najnowszych. Z porównania rozwoju Polski w okresie PRL z krajami bogatej Europy Zachodniej, książka pokazuje jak wielką katastrofą dla Polski był eksperyment zniszczenia gospodarki rynkowej i wprowadzenia na jej miejsce tzw. gospodarki socjalistycznej.

I na koniec dwie - być może zaskakujące dla zwykłego czytelnika - konstatacje, które wynikają z tej książki: pierwsza z nich dotyczy protestów społecznych. W dość powszechnej społecznej świadomości funkcjonują protesty robotnicze z lat 1956, 1970, 1976 i największe z okresu "Solidarności". Tymczasem największe - po strajkach lat 1980-1981, protesty robotnicze miały miejsce już u narodzin ludowej Polski, w latach 1945-1947. Strajkowały wówczas setki tysięcy robotników, głównie w śląskich i zagłębiowskich kopalniach oraz fabrykach łódzkiego okręgu przemysłowego.
Druga zaskakująca konstatacja dotyczy ludowego Wojska Polskiego. W okresie wojny, ale także i później w niektórych rodzajach wojsk, jak np. w bezpieczeństwie, lotnictwie, szkolnictwie, sądownictwie, także w wojskach pancernych blisko 100% etatów dowódczych zajmowali oficerowie radzieccy oddelegowani do polskiego wojska. Większość dowódców czołgów i wszyscy wyżsi dowódcy mówili najczęściej po rosyjsku lub w najlepszym wypadku łamaną polszczyzną.
Z lektury wynika, że decyzje Wielkiej Trójki oznaczające w praktyce wejście Polski w strefę wpływów ZSRR były jeszcze większą katastrofą niż klęska 1939 r. Czy jesteśmy gotowi na zestawienie faktów historycznych z tym co wiemy?

Dwie niezwykłe rozmowy córki z ojcem i matką o powikłanych relacjach rodzinnych. Poruszające fragmenty dziennika, który jest zapisem momentów trudnych, ale i zabawnych. A w tle najważniejsze pytania: czy rodzina Jaruzelskich mogła być szczęśliwa? Czy w ogóle istnieją szczęśliwe rodziny? Czy Monika Jaruzelska sama potrafi taką zbudować dla swojego syna? W zakończeniu książki pisze: Moi rodzice nie byli idealni. Ja też nie jestem córką doskonałą. Dziś moją jedyną ambicją jest bycie uważną matką, bo wiem, że emocjonalne zaniedbanie dziecka jest nie do odrobienia.

Poprzednia książka autorki Towarzyszka panienka była głośnym wydarzeniem i natychmiast stała się bestsellerem.

Autobiograficzne sceny z życia Moniki Jaruzelskiej to pełna ironii, dowcipu, ciekawych obserwacji opowieść o dorastaniu u boku sławnego ojca i budowaniu własnego "ja". Jak pisze Monika Jaruzelska w rozdziale wstępnym: Nie ma w mojej książce etosu ani patosu. Każdy, kto spodziewa się gloryfikacji czy też politycznych uzasadnień, do których winna być zobowiązana córka komunistycznego dyktatora, może poczuć się rozczarowany. To jest opowieść o normalnej rodzinie, choć uwikłanej historycznie. Napisana z perspektywy najpierw dziecka, potem dziewczyny, a na końcu dojrzałej kobiety.