Miejska Biblioteka Publiczna

11 lutego 1979 w Iranie zwyciężyli zwolennicy rewolucji islamskiej. Huszang Asadi zawsze pragnął wolności i sprawiedliwości, był żarliwym patriotą i wierzył, że w nowej rzeczywistości już nikt nie będzie głodny i bezdomny, a dyktatura szachów przejdzie do historii. A potem znalazł się w piekle. Trafił do więzienia na fali rozprawy z opozycją. Śledczy kazali nazywać się braćmi, bo w republice islamskiej każdy prawowierny mężczyzna nosi to miano przed imieniem. Bracia kontrolowali jego sen, jedzenie i każdy ruch. W imię religii używali bata i kajdanek. Decydowali, kiedy wolno mu zdjąć przepaskę z oczu. Poniżali i torturowali. Po 682 dniach Asadi wyrzekł się godności i ideałów. Dzięki kłamstwu ocalił życie. Po dwudziestu pięciu latach, na wygnaniu, na przypadkowej fotografii rozpoznał jednego ze swoich oprawców. Brat Hamid pełnił wówczas funkcję ambasadora Iranu. Asadi zaczął pisać do niego listy, które miały mu pomóc rozliczyć się z przeszłością. Nie przewidział jednak, że powrót do niej będzie ponownym przejściem przez piekło.

Wrzesień 1943 roku. Adolf Hitler wpada w furię, kiedy się dowiaduje, że we Włoszech obalono Benita Mussoliniego. Wysyła do Rzymu niemieckie wojska i powierza generałowi SS Karlowi Wolffowi "misję specjalną". Cel misji: zająć Watykan i uprowadzić papieża Piusa XII. Wszyscy członkowie Kurii mogą zostać zamordowani - nie wyłączając papieża. Jednocześnie zaplanowano deportację Żydów do Auschwitz. Aby zaskarbić sobie przychylność aliantów na wypadek prawdopodobnej przegranej Niemiec, generał Wolff podejmuje niebezpieczną grę, która odmieni oblicza historii. Postanawia zwlekać z realizacją planów Hitlera. Spiskowcy zamierzają przekonać papieża, że dzięki zachowaniu milczenia podczas akcji przeciwko Żydom złagoci cios spadający na społeczność żydowską, a jednocześnie ocali życie oraz Watykan. Ta opowieść o intrydze i zdradzie ujawnia jeden z najbardziej niezwykłych epizodów II wojnie światowej, To jedyna książka, która przedstawia pełną, zakulisową historię spisku przeciwko Watykanowi oraz jego daleko sięgające konsekwencje.

Na początku wojny jugosłowiańscy komuniści śpiewali: "Oj, Stalinie, czołem, cześć, rację masz i wszyskto wiesz!". W 1948 roku piosenka brzmiała już inaczej: "Oj, Stalinie, babo stara, od naszego Tity wara!". I chociaż Tito uniezależnił się od Stalina, jego metody rozprawiania się z wrogami były bardzo podobne do rozwiązań sowieckich - ZSRR miał Wyspy Sołowieckie, a Jugosławia Nagą Wyspę.
Miejsce to przez długie lata okryte było mroczną tajemnicą, nie można go było znaleźć na mapach, nie można było o nim rozmawiać. Na podstawie relacji więźniów, strażników i wielu innych źródeł Božidar Jezernik rekonstruuje świat, który miał pozostać w ukryciu. Powstaje w ten sposób prawdziwy, przerażający obraz miejsca, gdzie nazistowska metodyczność wzbogacona została o "azjatyckie cwaniactwo i bałkański prymitywizm".

"Goli otok" - Naga Wyspa to nazwa, którą w Jugosławii wymawiano z lękiem, nawet po śmierci Tity. Wspomnienia pensjonariuszy umiejscowionego na niej "obozu pracy społecznie użytecznej" dowodzą, że twórca "socjalizmu samorządowego" zrealizował tam perfekcyjny model "samorządowej" społeczności skrajnie upodlonych niewolników. Jedna z więźniarek wspomina, że doświadczenie Auschwitz i Ravensbrück zniosła łatwiej aniżeli psychiczną i fizyczną torturę pobytu na Nagiej Wyspie. W tym obozie nie było bowiem więźniów i strażników, swoich i wrogów. Nie było też miejsca na żaden odruch solidarności i współczucia. Stworzono w nim niezawodny system, w ramach którego sami więźniowie gorliwie spełniali funkcję donosicieli i katów, nadzorcom pozostawiając rolę wychowawców i spowiedników. Proces "moralnej odnowy" politycznych renegatów sprowadzał się do brutalnie prostej alternatywy: bij albo będziesz bity; donoś albo doniosą na ciebie; oskarżaj siebie albo oskarżą się inni; poniżaj albo będziesz poniżany; zrezygnuj z człowieczeństwa albo przestaniesz istnieć. Chociaż w tle tej opowieści obecna jest walka frakcyjna w łonie Komunistycznej Partii Jugosławii, autor przekazuje prawdę najprostszą: ludzie ludziom zgotowali ten los. I nic ich nie usprawiedliwia. [prof. Maria Hanna Dąbrowska-Partyka]

Przekleństwa i epitety sypały się na mnie jednego. Histeryczne krzyki przeplatały się z wywodami, że Zakirov i służba w organach KGB są nie do pogodzenia. Że Zakirov to obcy element" - notuje autor tuż przed wyrzuceniem z radzieckich służb bezpieczeństwa. Wyrzuceniem za to, że wbrew odgórnym nakazom ośmielił się prowadzić własne śledztwo w sprawie zbrodni katyńskiej. Dlaczego Zakirov znalazł się w KGB? Dlaczego z Uzbekistanu trafił do odległego o tysiące kilometrów Smoleńska i jak doszło do tego, że tropił tam ostatnich żyjących świadków zbrodni, o której nigdy wcześniej nie słyszał? I wreszcie: jak to się stało, że na głównej ulicy Łodzi stanął z żebraczą czapką? Obcy element, niesłychana opowieść człowieka, który okazał się outsiderem nie tylko wśród swoich, ale i wśród Polaków, u których szukał schronienia przed prześladowcami.

1945 rok. Armia Czerwona wypiera Niemców z Polski, wyzwalane są kolejne niemieckie obozy. Byłych jeńców wojennych i robotników przymusowych Sowieci uważają za tchórzy, potencjalnych szpiegów lub członków antykomunistycznego podziemia.Wysyłane do Moskwy oferty pomocy w opiece nad byłymi jeńcami spotykają się z odmową. Amerykański wywiad opracowuje plan misji ratunkowej: postanawia wykorzystać stacjonującą na Ukrainie jednostkę Sił Powietrznych Armii Stanów Zjednoczonych, która ma być przykrywką dla tajnej operacji. Jej wykonanie powierzone zostaje kapitanowi Robertowi M. Trimble`owi, weteranowi 8. Armii Powietrznej. Dowodził "Latającą Fortecą" w 35 śmiertelnie niebezpiecznych lotach bombowych. Teraz zostaje wysłany z misją, której prawdziwego celu nie ujawniono nawet jemu. Dyplomatyczny paszport nie chroni go przed siarczystym mrozem i równie chłodnym przyjęciem ze strony sowieckich władz.Ocalić jeńców! to zapis dramatycznej, nierównej walki o wielką stawkę. Zmagań samotnego człowieka z totalitarnym komunistycznym reżimem, jego tajną policją i wszechobecną paranoją. Zmagań z bezwzględnością zachodnich polityków usiłujących jeszcze "kupić" Stalina - za cenę życia niewinnych ludzi. Zmagań, które wymagały sprytu, odwagi i determinacji, przede wszystkim jednak odwołania się do tego, co najważniejsze w człowieku. By inni mogli przeżyć i by świat był choć odrobinę lepszy. Po prostu.