Akcja powieści wydanej w Paryżu w 1953 r. osnuta jest - przynajmniej pozornie - wokół przybycia Gombrowicza do Argentyny w przeddzień wybuchu drugiej wojny światowej. Bohater-narrator trafia do środowiska polskiej emigracji w Buenos Aires, której obyczaje - przyjęcia w ambasadzie, patriotyczne imprezy, kłótnie, spiski, polowania - stanowią karykaturę życia i mentalności dawnych Sarmatów. Ta książka to próba rozrachunku z tradycją narodową, zastygłą w postaci podniosłych mitów i stereotypów emocjonalnych. Styl narracji jest mistrzowską parodią barokowej prozy polskiej XVII i XVIII w.
UWAGI:
Tekst oparto na wyd.: Dzieła, t. 3, Kraków 1988. Ważniejsze artykuły i studia o Trans-Atlantyku s. 150-[151].
DOSTĘPNOŚĆ:
Dostępny jest 1 egzemplarz. Pozycję można wypożyczyć na 30 dni
Narratorem jest postać nazwana Witoldem Gombrowiczem. Motywy autobiograficzne łączą się z nieskrępowaną fantazją, a całość, tragikomiczna w tonacji, zyskuje cechy groteski. Pisarz przedstawia karykaturalny wizerunek polskiej emigracji, poprzez którą ukazuje polską mentalność i sprawy, którymi krajowa literatura żyła od ponad półtora wieku. Sam Gombrowicz określił Trans-Atlantyk jako polemikę z Panem Tadeuszem[1], co można rozumieć jako spór z całą tradycyjnie rozumianą polskością przejawiającą się w sarmatyzmie (odczytanym jednak karykaturalnie) i ukształtowanym w epoce romantyzmu sposobem postrzegania świata (znowu jednak rozpoznanym stereotypowo). Świadczy o tym również stylizacja językowa na Pamiętniki Paska, użyta jednak w funkcji parodystycznej. Powieść, kontynuując motyw "Ferdydurke", była gombrowiczowskim manifestem niezależności od krępującej formy - m.in. polskiej, a jednocześnie głównym utworem Gombrowicza poświęconym całkowicie problematyce polskości. Mimo barokowego stylu Paska, jest ona bardzo silnie umiejscowiona w tradycji krytyki wad narodowych Ignacego Krasickiego. Ale idzie dalej niż satyra księcia biskupa - gombrowiczowski styl jest groteskowo-bluźnierczy, nie oszczędzający żadnych narodowych `świętości` i kanonów. Jan Winczakiewicz napisał: "Jest to powieść genialna i bluźniercza.... Polski patriotyzm i twórczość Gombrowicza mają wspólną cechę: przekorę"
DOSTĘPNOŚĆ:
Dostępny jest 1 egzemplarz. Pozycję można wypożyczyć na 30 dni
